Gwara krakowska - język charakterystyczny dla mieszkańców Krakowa i okolic. Wiele słów i wyrażeń tego dialektu spotyka się także na Podhalu i Górnym Śląsku.
piszinger - przekładaniec z masą kakaową albo krówkową (od nazwiska wiedeńskiego cukiernika)
kajzerka - bułka z pięcioramiennym nacięciem (od Kaiser - cesarz; zapewne z czasów monarchii Austro-Węgierskiej)
obwarzanek - wytrawne pieczywo, wypiek w kształce okręgu o średnicy kilkanaście cm, posypane makiem, sezamem lub solą (precel to co innego, w kształcie ósemki i dłużej przydatny do spożycia)
drożdżówka - słodka bułka z nadzieniem owocowym, makowym, czekoladowym lub serowym
weka - długa bułka (wrocławska albo paryska)
pomadka - czekoladka
ulepa - b.słodka herbata
paruchy, parzoki - kluski na parze
kluski - makaron (np. świderki)
grysik - kasza manna
maczanka
krumpir - gotowany ziemniak, inaczej kartofel, grula, pyra (krakowski krumpir podawany z farszem)
borówka - czarna jagoda
brusznica - borówka (czerwona)
czernica - jeżyna
ostrężyna - jeżyna
rodzynek - suszone winigrono
japko - jabłko
jarzyna - włoszczyzna
korpiel - brukiew
kiszka - kaszanka
głowizna - salceson
sznycel - kotlet mielony
bitki - kotlety z wołowiny
bil - słonina ("zrobili flaszkę i zagryźli bilem")
krachla - flaszka (butelka) z lemoniadą (oranżadą) itp
dziamdziać - jeść powoli
drobić - kruszyć
sagan - czajnik
tarełko - tarka
cedzak - durszlak
szaflik - duża metalowa miska
myjka - ścierka
kiernoz - knur
kokot - kogut
krygulosek - biedronka
sarniok - młody jeleń
portki - spodnie
rajtki - rajstopy
chałat - fartuch
kapuza - kaptur
kufajka - kapota
bielizna - pościel
kapa - narzuta na łóżko
nakastlik - nieduża szafka, najczęściej w sypialni
cumel - smoczek
cycać - ssać
szpeje - drobiazgi, graty, [narzędzia]
agar - proca?
kabza - torba
rugzok - plecak
krupka - małe pudełko
ducka - okrągły kosz pleciony (w ducke - dużo; ducka pieniędzy; gruby jak ducka)
rucaj - źródło
paryja - strumyk płynący w wyżłobionym przez wodę zagłębieniu, wąwóz; obecnie - rów koło drogi
padół - dolinka
pole - podwórko, teren poza budynkiem, zewnątrz
rola - pole uprawne
iść na pole - wychodzić na dwór
idze, idze - nie zgadzam się z tobą
gościniec - droga
wygwizdów - odludne i odległe miejsce
ancel - więzienie
haś - żużel, śmieci (por. chasiok w gwarze śl.)
farfocel - strzępek, paproch
dzyndzel - coś wystającego
pugilares - portmonetka
(za)strugaczka - temperówka, inaczej ostrzałka
pluskiewka - pinezka
preparatka - dzienniczek na uwagi (w szkole)
bormaszyna - wiertarka
laubzega - brzeszczot, piłka do drewna, metalu
blichówka - packa do nakładania tynku (kielnia, szpachla)
waserwaga - poziomica
cyrkularka - piła stołowa
flizy - kafelki, glazura, płytki
fliziarz - ten co kładzie flizy
certolić się - robić coś powoli, być nadmiernie ostrożnym
cyganić - kłamać
bajok - mitoman
huncwot - łobuz
kocmołuch - brudas
kaciała - niezdara
ciućmok - nieudacznik, ofiara losu, oferma (nieporadny ale sympatyczny jak Szwejk)
chała - byle co, dziadostwo (nie mylić z chałat!)
ancymon - urwis udający niewiniątko
wojak - żołnierz
fiakier - dorożkarz
maniurka - dziewczyna (dbająca o swój wygląd)
kraj - brzeg: z kraja - na krawędzi (np. przestaw to, niech nie stoi tak z kraja; kto śpi od ściany ten ma garnek śmietany, kto śpi w środku ten garnek miodku, a kto śpi z kraja dostanie dwa jaja ;-)
korci mnie - mam ochotę
jadzić się - nie goić się, ropieć, jątrzyć (o ranie - pochodzi od jadu)
lepiec - plaster opatrunkowy
ziąb - chłód
sakramencko - niesamowicie, bardzo (ziąb okrutny, by nie rzec sakramencki)
chyrlać - kaszleć
nasermater - byle jak, niedbale (ale też: do diabła! - nasermater, co to się wyprawia!)
chichrać się - śmiać się
magistrat - ratusz
podcień - ganek, pomieszczenia w dolnej części budynków, otwarte na zewnątrz, ograniczone słupkami lub filarami wzdłuż lica muru, nieprzekraczające dwóch kondygnacji