Łacina - język cesarstwa
Łacina czyli język Cesarstwa Rzymskiego, niegdyś powszechny (powstało w nim wiele ważnych dzieł), z czasem utracił swoją popularność na rzecz języków narodowych. Do dzisiaj jednak ma zastosowanie
w nauce - w szczególności biologii i medycynie, gdzie stosowany jest m.in. w taksonomii (systematyce, klasyfikacji) organizmów, a także na przykład przy wypisywaniu recept
na lekarstwa. Znajomość łaciny pomaga w nauce innych języków indoeuropejskich, których słownictwo bazuje na języku łacińskim. Nadal powszechnie stosowane są zwroty
łacińskie w języku prawniczym, niektóre w naukach ścisłych a nawet życiu codziennym. Kiedyś był to język urzędowy Rzymian, obecnie pełni taką rolę w Watykanie w Stolicy Apostolskiej.
Stosowany jest także w liturgii Kościoła rzymskokatolickiego.
W szkole średniej uczyłem się krótko łaciny ale już niewiele z tego pamiętam. Myślę jednak, że warto by poznać ten język lepiej.
Zobacz znane zwroty i cytaty oraz popularne teksty
Z alfabetem łacińskim wiąże się rzymski system zapisywania liczb.
System rzymski stosowany był w łacińskiej części Europy do końca średniowiecza.
Do zapisu dat (zwłaszcza numeru roku), stosowany nawet w wieku XXI (np. rok wydania książki, rok produkcji filmu), także do oznaczania stuleci, miesięcy czy godzin na tarczy zegara. Zobacz jak zamienić liczby rzymskie na arabskie i na odwrót.
W winie prawda, w wodzie zdrowie (wino rozwiązuje języki, woda zdrowia doda)
Dobre wino raduje (czyni zadowolonym) serce człowieka
Chleba i igrzysk!
W szkole średniej uczyłem się krótko łaciny ale już niewiele z tego pamiętam. Myślę jednak, że warto by poznać ten język lepiej.
W winie prawda, w wodzie zdrowie (wino rozwiązuje języki, woda zdrowia doda)
Dobre wino raduje (czyni zadowolonym) serce człowieka
Chleba i igrzysk!
Poniżej przykłady najbardziej popularnych zwrotów i cytatów wraz z ich znaczeniem po polsku. Nawiasem mówiąc w tych cytatach jest sporo mądrości życiowej. A wiele spośród wymienionych związków frazeologicznych z czasów starożytnego Rzymu jest nadal w użyciu.
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Ab alio exspectes, alteri quod faceris - Co zrobisz drugiemu, oczekuj od niego (Jak Kuba Bogu, tak Bóg Kubie; nie czyń drugiemu, co tobie niemiłe) /Seneka/
Ab ovo (usque) ad mala - dosł. od jaj do jabłek; znaczenie: od początku do końca
/Horacy/; polskie tłumaczenie dobrze oddaje zwrot:
"od zakąski do deseru"; jajka w starożytności jedzono na początku, a jabłka - na końcu
a.Ch.n. - ante Christum natum - przed narodzeniem Chrystusa
Acu rem tetigisti - Dotknąłeś rzeczy igłą (Trafiłeś w sedno) /Plaut/
Ad maiorem Dei gloriam - Na większą chwałę Bożą (Dla większej chwały Bożej) /św. Ignacy Loyola/
Ad infinitum - (powtarzać coś) bez końca, do nieskończoności
Ad libitum - "według upodobania"; skrót ad lib. termin podawany w partyturze utworu muzycznego. Oznacza pozostawienie wykonawcy przez kompozytora swobody w ostatecznym ukształtowaniu wykonywanego utworu
Ad nauseam - do znudzenia (prowadzić dyskusję na jakiś temat do całkowitego wyczerpania tematu lub zmęczenia dyskutantów por ad infinitum)
Ad rem - do rzeczy; Ius ad rem - prawo do rzeczy (instytucja prawa cywilnego chroniąca roszczenie osoby trzeciej, gdy jego realizacja jest zagrożona przez umowę zawartą pomiędzy innymi podmiotami)
Ad acta - odłożyć na zawsze, do spraw zakończonych, do archiwum
ad Kalendas Graecas - dosł. "na kalendy greckie"; na święty nigdy /Oktawian August/
(W kalendarzu greckim nie było kalend; we wcześniejszym kalendarzu księżycowym nazywano tak pierwszy dzień po nowiu, kiedy księżyc zaczynał znowu
jaśnieć. Określenie Kalendae pochodzi prawdopodobnie od łac. calere - jaśnieć, płonąć; wspólny źródłosłów z wyrazem kolęda.)
Ad hoc - doraźnie, tymczasowo; do tego; stosowane również do określenia szczególnego rodzaju
bezprzewodowych sieci radiowych o zdecentralizowanej strukturze
nie wymagających istnienia żadnej infrastruktury sieciowej, zestawianych doraźnie między dowolnymi dostępnymi urządzeniami bezprzewodowymi.
A fructibus eorum cognoscetis eos - Po ich owocach ich poznacie
/Jezus Chrystus/
Agnus Dei - Baranek Boży
Alimentum - pokarm, od alere - karmić, żywić; alimenty - regularne, obligatoryjne świadczenia na rzecz osób fizycznych, do których zobowiązywane
są inne osoby fizyczne z tytułu pokrewieństwa, powinowactwa lub małżeństwa
Alma Mater - uczelnia macierzysta, dosł. Matka Karmicielka
Alter ego - drugie ja; druga tożsamość, druga osobowość wewnątrz tej samej osoby.
Amicos secreto admone, palam lauda - Upominaj przyjaciół na osobności, chwal jawnie /Publiliusz Syrus/
Animus regit corpus - Dusza rządzi ciałem /Cyceron/
A posteriori - po fakcie, w następstwie faktu, dosł. od późniejszego / po dowiedzeniu (wnioskować o przyczynach na podstawie już zaistniałych faktów)
A priori - uprzedzając fakty, dosł. z góry, od wcześniejszego / pierwszego z założenia (wnioskować z "góry" bez względu na fakty czy argumenty)
Amicorum omnia sunt communia - U przyjaciół wszystko jest wspólne /Pitagoras/
Arcana - coś tajemniczego, tajemnice, tajniki
Ars amandi - sztuka kochania, uwodzenia /nazwa znana z dydaktyczno-żartobliwego poematu Owidiusza Ars amatoria zawierającego przestrogi, pouczenia, wskazówki, kanon sztuki zalotów/
Asinus ad lyram - Osioł przy lirze (pasuje jak wół do karety) /Warron/
Aurea mediocritas - Złoty środek /Horacy/
Audaces fortuna iuvat - Śmiałym szczęście sprzyja /Wergiliusz/
Anno Domini - Roku Pańskiego, Naszej Ery n.e.
Ante meridiem, a.m - przed południem
Ave, Caesar, morituri te salutant - Witaj, Cezarze, idący na śmierć cię pozdrawiają /słowa, którymi
wg Swetoniusza gladiatorzy rzymscy pozdrawiali Cezara wkraczając na arenę./
Apage Satanas - Idź precz Szatanie!
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Barba non facit philosophum - Broda nie czyni nikogo filozofem /Plutarch/
Beata est vita conveniens naturae suae - życie szczęśliwe to życie zgodne ze swoją naturą /Seneka/
Biblia Pauperum - Biblia dla ubogich (tj. niepiśmiennych, przedstawiona za pomocą obrazów)
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Camera obscura - dosł. ciemna komnata, prosty przyrząd optyczny pozwalający uzyskać rzeczywisty obraz, tzw. kamera otworkowa, pierwowzór aparatu fotograficznego.
Cardinalis - główny, zasadniczy, fundamentalny
Carpe diem - chwytaj dzień, żyj obecną chwilą, korzystaj z każdego dnia /Horacy/
Carpite florem, qui nisi carptus erit, turpiter ipse cadet - Zrywajcie kwiat, ponieważ jeśli nie będzie zerwany, sam nędznie opadnie /Owidiusz/
Casus belli - powód lub pretekst do rozpoczęcia działań wojennych
Causa in praeteritum, poena in futurum confertur - Przyczyna odnosi się do przeszłości, kara do przyszłości /Ulpian/
Circa, ca - około
Cogito ergo sum - Myślę więc jestem, racjonalny argument podawany
jako dowód istnienia /Descartes, Kartezjusz/ - myślenie rozumiane jako akt twórczy w wyniku którego powstaje dzieło jako wytwór rąk lub umysłu; odczuwanie "samoświadomości" daje poczucie istnienia
Caveat emptor - "niech się strzeże kupujący":
oznacza ograniczenie zasady dobrej wiary w obrocie handlowym. Zasada ta obowiązuje między innymi w prawie anglosaskim i oznacza, że nabywca
kupuje produkt na własne ryzyko, a sprzedający nie ponosi żadnej odpowiedzialności za jego jakość.
Na przykład przy zakupie nowego domu zarówno sprzedający jak i agent sprzedającego nie są odpowiedzialni za to, aby opisać wszystkie ewentualne wady sprzedawanego domu i to kupujący powinien upewnić się, że kupowany dom nie ma żadnych ukrytych wad[1].
Zasadę tę w umowach zakupu, także sporządzanych w Polsce, wyraża się często zastrzeżeniem, że obiekt podlega sprzedaży w stanie "w jakim jest" (ang. as is) lub że sprzedający "nie odpowiada za wady ukryte".
Caveat venditor - "niech się strzeże sprzedający": zasada ta oznacza, że za jakość sprzedawanego produktu odpowiada całkowicie sprzedający, niezależnie od tego,
czy świadomie czy przez zaniedbanie wprowadził kupującego w błąd (sprzedał wadliwy towar).
W nowoczesnym marketingu obowiązuje bezwzględnie zasada caveat venditor; za jakość sprzedawanego towaru ponosi odpowiedzialność firma (sprzedający).
Caveat emptor i Caveat venditor to "doktryny" prawne stosowane w handlu wywodzące się jeszcze ze starożytności;
Corrumpunt mores bonos colloquia mała - Złe rozmowy psują dobre obyczaje /św.Paweł I List do Koryntian/
Concordia res parvae crescunt, discordia vel maximae dilabuntur - Zgodą wzrastają małe rzeczy,niezgodą największe upadają /Seneka/
Contradictio in adiecto - sprzeczność w przymiotniku:
błąd logiczny polegający na zestawieniu dwóch wzajemnie wykluczających się wyrazów np. kwadratowe koło, żonaty kawaler itp.
Crescit sub pondere virtus - Prześladowana cnota wzrasta /Lukan/
Cum laude - z pochwałą; forma oceny wyróżniającej, stosowanej na dyplomach
Curriculum vitae, CV- przebieg życia (np. kariery zawodowej), życiorys
Codex - zbiór praw
Contraria contrariis curantur - Przeciwne leczymy przeciwnym /zasada medycyny klasycznej od Hipokratesa,
wprowadzona przez rzymskiego lekarza Galena ( II w. n.e.) por .similia similibus curantur /
Copia ciborum subtilitas animi impeditur - Obfite pożywienie hamuje bystrość umysłu /Seneka/
Cornix cornici numquam oculos effodit - Kruk krukowi oka nigdy nie wykole /Makrobiusz/
Corpus Christi - Ciało Chrystusa, Boże Ciało
Corpus delicti - przedmiot przestępstwa, dowód rzeczowy świadczący o przestępstwie, ślad lub przedmiot stanowiący podstawę do przedstawienia wniosków dotyczących popełnionego czynu i sprawcy.
Cuncta fluunt - Wszystko płynie /Owidiusz/ por. gr. panta rhei kai ouden menei - wszystko płynie, nic nie stoi w miejscu, jest w ciągłym ruchu; niepodobna wstąpić dwukrotnie do tej samej rzeki (bo już napłynęły do niej inne wody) /Heraklit/
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
De facto - z mocy faktu, w istocie, w rzeczywistości, faktycznie, w przeciwieństwie do prognoz lub zamierzeń; w języku prawniczym przeciwstawne do de iure; por. ze standard de facto - standard faktyczny
De gustibus non est disputandum - W sprawach gustu nie ma dyskusji; gust nie podlega dyskusji
Delirium tremens - ajaczenie drżenne, biała gorączka, majaczenie alkoholowe - stan zaburzeń świadomości z iluzjami, omamami oraz urojeniami trwający do tygodnia.
De iure - z mocy prawa, według prawa, zgodnie z prawem; w języku prawniczym stan zgodny z treścią norm prawnych. Często używane dla przeciwstawienia stanu de facto wobec rzeczywistości prawnej;
por. standard de iure - standard formalny, oficjalnie zaaprobowany przez organizacje standaryzacyjne
De mortuis aut bene aut nihil - o zmarłych (mówić) dobrze albo wcale
De omnibus dubitandum est - O wszystkim należy wątpić /Kartezjusz/
De revolutionibus orbium caelestium - O obrotach sfer niebieskich /tytuł dzieła Kopernika/
Deus ex machina - niespodziewane lub zawiłe rozwiązanie sprawy; nagłe zmiany sytuacji, niedające się logicznie wyjaśnić w kategoriach rozwoju wydarzeń, dosł. Bóg (zstępujący) z machiny.
Pojęcie wprowadzone do dramatu antycznego przez Eurypidesa. Zsyłał on w swoich przedstawieniach boga z maszyny, który gwałtownie rozwiązywał akcję, aby sztuka nie trwała zbyt długo. Maszyną nazywano specjalne urządzenia mechaniczne, dzięki którym bóg mógł pojawić się na scenie w boskich okolicznościach (był spuszczany z góry na linach).
Deus faber - Bóg twórca, por homo faber, homo ludens
Dictum acerbum - gorzkie słowa, gorzka prawda; patrz ballada Pani Twardowska Adama Mickiewicza:
Twardowski ku drzwiom się kwapił na takie dictum acerbum, diabeł za kuntusz ułapił: "A gdzie jest nobile verbum?"
Divina natura dedit agros, ars humana aedificavit urbes - Boska przyroda dała pola, ludzka sztuka zbudowała miasta /Warron/
Disco - uczyć się
Disce, sed a doctis, indoctos ipse doceto - Ucz się, lecz u uczonych, nieuczonych sam nauczaj /Disticha Catonis/
Discordia civium plerumque magnas civitates pessumdedit - Niezgoda obywateli zwykle gubiła wielkie państwa /Salustiusz/
Divide et impera - dziel i rządź; znaczenie: wprowadzaj podziały, siej niezgodę byś łatwiej mógł rządzić
/Filip,król Macedonii/
Docendo discimus - Ucząc innych, sami się uczymy /Seneka/
Doctor honoris causa - patrz Honoris causa
D.O.M. (Deo Optimo Maximo) - Bogu Najlepszemu, Największemu (na zabudowaniach klasztornych, nagrobkach, w zabytkowych kościołach)
Dura lex, sed lex - twarde prawo, lecz prawo
Duobus litigantibus tertius gaudet. - Gdzie dwóch się kłóci/bije, tam trzeci korzysta. /Ezop/
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Et cetera, etc. - i tak dalej, i temu podobne / pozostałe, itd. itp.
Ecce homo - Oto Człowiek /Poncjusz Piłat o Chrystusie/
Eminentia - eminencja dosł. wyniosłość, dostojność - tytuł przysługujący dostojnikom kościelnym, w Kościele Katolickim zarezerwowany wyłącznie dla kardynałów
Entia non sunt multiplicanda praeter necessitatem - Nie należy mnożyć bytów ponad potrzebę /Wiliam Ockham/
Episcopus - biskup
Equi donati dentes non inspiciuntur - Darowanemu koniowi nie zagląda się w zęby /Cyceron oraz
św. Hieronim/
Errare humanum est - Mylić się / błądzieć jest rzeczą ludzką /Seneka Starszy/
Est modus in rebus - Jest sposób na wszystko /Horacy/
Et omnibus credere et nulli utrumque vitium est - I wszystkim ufać i nikomu, jedno i drugie jest błędem /Seneka/
Excellentia - ekscelencja dosł. wyższość, pierwszeństwo, wyborny - tytuł honorowy przysługujący niektórym wyższym urzędnikom państwowym, członkom rodzin królewskich i hierarchom kościelnym, takim jak prezydent, premier, ambasador, minister spraw zagranicznych oraz arcybiskup i biskup
Explicite - jawnie por.implicite
Et tu, Brute, contra me? - I ty, Brutusie, przeciwko mnie? /Juliusz Cezar, rzekome ostatnie słowa/
Ex cathedra - urzędowo, z tronu; o ludziach mówiących autorytatywnie lub arogancko
Ex aequo - na równi, jednakowo, w ten sam sposób, w równej mierze, równo; z równie słusznych względów
Exempli gratia e.g. - dla przykładu, na przykład
Ex libris - znak własnościowy danego egzemplarza, dosł. z księgozbioru
Ex malis eligere minima oportet - Ze złego należy wybierać mniejsze zło /Cyceron za
Arystotelesem/
Expressis verbis - dobitnie, bez osłonek, prosto w oczy, bez owijania w bawełnę, kawa na ławę, dosadnie, sugestywnie, konkretnie
Ex vitro
- termin stosowany w biologii i medycynie, zwykle do eksperymentów przeprowadzonych w laboratorium, poza szklanym lub plastikowym naczyniem.
Nazwa oznacza dosłownie "poza szkłem" przy czym naczynie z próbką (probówka) może być wykonane również z tworzywa sztucznego.
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Faber est quisque suae fortunae - Każdy jest kowalem własnego losu /Appiusz Klaudiusz/
Felix culpa - Szczęśliwa wina /Św. Augustyn o grzechu pierworodnym/
Festina lente! - Spiesz się powoli /Swetoniusz, maksyma cesarza Oktawiana Augusta/
Fertilissimus in agro oculus domini - Najbardziej żyzne dla roli jest oko pana (pańskie oko konia tuczy?) /Pliniusz Starszy/
Fiat - niech się stanie (por. hebr. Amen - "na pewno", "wierność", "niech tak będzie", potwierdzenie przysięgi żołnierskiej "tak jest", "rozkaz", "wykonam" od rdzenia amint - był mocny)
Fides, quae montes transferre potest - Wiara, która może przenosić góry /św.Paweł I List do Koryntian/
Fides sine operibus mortua est - Wiara bez uczynków jest martwa /św.Jakub/
Finis coronat opus - Koniec wieńczy dzieło /Owidiusz/
Flamma fumo est proxima - Płomień jest bardzo blisko dymu (Nie ma dymu bez ognia) /Plaut/
Fortunae filius - Dziecko szczęścia /Horacy,Petroniusz/
Fortuna fortes metuit, ignavos premit - Los lęka się dzielnych, nęka tchórzliwych /Seneka/
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Genius loci - duch opiekuńczy miejsca
Gloria in excelsis Deo et in terra pax hominibus bonae voluntatis
- Chwała na wysokościach Bogu, a na ziemi pokój ludziom dobrej woli. /Św. Łukasz/
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Habemus Papam - mamy papieża
Hannibal ante portas - Hannibal u bram (bliskie niebezpieczeństwo) /Liwiusz/
Hic et nunc - tu i teraz
Hybrida - mieszaniec, inaczej krzyżówka, osobnik powstały w wyniku skrzyżowania dwóch organizmów rodzicielskich należących do innych ras, odmian, podgatunków, gatunków lub rodzajów
Historia est magistra vitae - Historia jest nauczycielką życia /Cyceron/
Homo faber - dosł. człowiek zręczny, majster; pojęcie z antropologii oznaczające człowieka wytwórcę, twórcę, człowieka pracy. Przeciwstawiany homo ludens - człowiekowi zabawy i deus faber - Bogu twórcy.
Homo ludens - dosł. człowiek bawiący się - koncepcja człowieka zakładająca, że u podstaw ludzkiego działania znajduje się zabawa, gra i współzawodnictwo.
Homo homini lupus (est) - człowiek człowiekowi wilkiem /Plaut/
Honoris causa - doktor dla zaszczytu, honorowy tytuł nadawany przez uczelnie, poza tradycjnym procesem zdobywania tytułów naukowych
Humanum amare est,humanum autem ignoscere - Rzeczą ludzką jest kochać i ludzką też przebaczać /Plaut/
Homo sum; humani nil a me alienum esse puto - Człowiekiem jestem; sądzę,że nic,co ludzkie,nie jest mi obce /Terencjusz/
Honesta mors turpi vita potior - Zaszczytna śmierć lepsza od haniebnego życia /Tacyt/
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Iacta alea est! - kości zostały rzucone! /słowa Juliusza Cezara przekraczającego Rubikon; synonim podjęcia nieodwracalnej decyzji./
Ignorantia non est argumentum - Niewiedza nie jest wytłumaczeniem /Spinoza/
Ignorantia legis excusat neminem - nieznajomość prawa nikogo nie tłumaczy; znaczenie: nie można zasłaniać się nieznajomością przepisów.
Ignorantia iuris nocet - nieznajomość prawa szkodzi (jedna z podstawowych zasad prawa, wywodząca się z prawa rzymskiego)
Ignorantia legis non excusat - nieznajomość prawa nie jest usprawiedliwieniem
In civitate libera lingua mensque liberae esse debent - W wolnym państwie język i myśl powinny być wolne /Swetoniusz za cesarzem/
In dubio pro reo - w przypadku wątpliwości orzec na korzyść, zasada domniemania niewinności, por. praesumptio boni viri - domniemanie dobrej wiary, działania w dobrej wierze
In medio stat veritas - Prawda leży pośrodku /Horacy/
In promptu - na poczekaniu, od ręki, natychmiast
In silvam non ligna feras insanius - Nie noś niemądrze drew do lasu /Horacy/
Imperare sibi maximum imperium est - rozkazywać sobie, panować nad sobą jest najwyższą władzą /Seneka/
Implicite- niejawnie, por.explicite
Imprimatur - niech będzie odbite, zgoda na publikację (druk)
In aqua scribere - Pisać na wodzie; znaczenie: niepewność realizacji zamierzonych czynów /Platon/
In arena aedificas - budujesz na piasku; znaczenie: nierealne podstawy czegoś
ib.,ibid. - ibidem - tamże, w tym samym miejscu
id. - idem - ten sam, autor cytowany wyżej
Immaculata Conceptio Beata Virginis Mariae
- Niepokalane Poczęcie Najświętszej Maryi Panny. Dygresja: takie poczęcie znane w świecie przyrody - vide:
partenogeneza, dzieworództwo.
In lacte matris praebibere - wyssać z mlekiem matki /Św. Augustyn/
Incognito - nie dający się poznać
Id est. i.e. - to jest, to znaczy
In memoriam - ku pamięci, na pamiątkę
In flagranti - na gorącym uczynku, przyłapanie kogoś w chwili popełniania przestępstwa.
Inter alia, i.a. - między innymi
In pace leones, in bello cervi - W czasie pokoju lwy, na wojnie jelenie (por. mocny w gębie) /Tertulian, Petroniusz/
In princio erat Verbum et Verbum erat apud Deum
- Na początku było Słowo a Słowo było u Boga i Bogiem było Słowo /z
Wulgaty, Ewangelia wg św.Jana, 1, 1/.
Dygresja: Podobno kulturom opartym na słowie mówionym obca jest abstrakcja, bliskie zaś empatia i zaangażowanie. Dla nich słowo jest dźwiękiem, a więc czymś
dynamicznym i jednocześnie "magicznym", pozostającym w ścisłym związku ze sferą sacrum, stąd wiara w ich moc. Pismo i druk "uwięziły słowo w przestrzeni" i straciło
ono swoją pierwotną moc.
In situ - łaciński zwrot oznaczający w dosłownym tłumaczeniu "w miejscu", mający różne znaczenia zależnie od kontekstu.
Introspectio - wglądanie do wnętrza; - w psychologii, analiza własnych stanów psychicznych, myśli i przemyśleń
In vino veritas - w winie prawda, znaczenie: alkohol rozwiązuje języki /Platon/
In vino veritas in aqua sanitas - W winie prawda w wodzie zdrowie
In vitro dosł. w szkle, por. ex vitro.
Termin oznaczając proceesy biologiczne przeprowadzane w warunkach laboratoryjnych (sztucznych), poza organizmem, w probówce (szklanej lub z tworzywa sztucznego).
INRI (Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum) - Jezus Nazarejczyk Król Żydowski /napis na tabliczce zawieszonej na krzyżu Jezusa Chrystusa/
Inter malleum et incudem - między młotem i kowadłem /Orygenes/
Ipso facto - tym samym, na mocy samego faktu, jako naturalny rezultat faktu, czynu.
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Lacrimas lacrimis miscere iuvat - Dobrze jest mieszać łzy własne ze łzami drugich /Seneka/
Lapis offensionis et petra scandali - Kamień obrazy i skała zgorszenia (Przyczyna niezadowolenia,oburzenia) /św.Paweł List do Rzymian/
Lapsus - mimowolny błąd, pomyłka
Lapsus linguae - przejęzyczenie
Lectio divina - (duchowe czytanie) - forma modlitwy oparta na pogłębionej lekturze tekstów biblijnych. Czterema podstawowymi elementami Lectio Divina są:
Lectio (lektura tekstu biblijnego), Meditatio (jego medytacja), Oratio (modlitwa serca) i Contemplatio (kontemplacja - wsłuchanie się w to, co Bóg ma do powiedzenia)
Leges bonae ex malis moribus procreantur - Złe obyczaje dają początek dobrym prawom /Makrobiusz/
Lentescunt tempore curae - Troski maleją z czasem, czas najlepszym lekarzem? /Owidiusz/
Leve fit,quod bene fertur onus - Ciężar staje się lekki,gdy niesiony jest z ochotą /Owidiusz/
Licentia poetica - wolność twórcza i poetycka, dopuszczającą odstępstwa od norm językowych, reguł formalnych lub wierności w opisie faktów, zwłaszcza historycznych.
Longum iter est per praecepta,breve et efficax per exempla - Długa jest droga przez nakazy,krótka i skuteczna przez przykłady /Seneka/
Lupus in fabula - dosł. wilk w bajce; sens: o wilku mowa, a wilk tuż /Terencjusz/
Liberum veto - wolne nie pozwalam, prawo do sprzeciwu
l.c., loco citato - w przytoczonym miejscu
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Magnificat anima mea Dominum - Wielbi dusza moja Pana /Początek hymnu dziękczynnego. Ewangelia św.Łukasza/
Magnum opus - dosł.wielkie dzieło, fraza oznaczająca najwybitniejsze, najbardziej znaczące dzieło w dorobku artysty.
Maiorque videtur et melior vicina seges - Większy i lepszy wydaje się zasiew sąsiada (u sąsiada trawa zawsze bardziej zielona) /Juvenalis/
Malum necessarium - zło konieczne (Menander)
Malum vas non frangitur - dosł. Złe naczynie nie pęka, znaczenie: złego diabli nie wezmą /Erazm z Rotterdamu/
Manu propria m.p.- własnoręcznie
Manus manum lavat - ręka rękę myje /Seneka/ Epicharmos?
Margeritas ante porcos - perły przed wieprze; robić coś bez sensu, czego druga strona nie doceni
Mea culpa, mea maxima culpa - moja wina, moja bardzo wielka wina.
Medice, cura te ipsum - lekarzu, wylecz samego siebie /św.Łukasz/
Memento mori - Pamiętaj o śmierci (przypomnienie, że nie da się uniknąć śmierci)
Medicus curat, natura sanat - lekarz leczy, natura uzdrawia.
Mens sana in corpore sano - w zdrowym ciele zdrowy duch /Juvenalis/
Miscere utile duici - Łączyć pożyteczne z przyjemnym /Horacy/
Modus operandi - dosł. posób działania; charakterystyczny sposób zachowania się sprawcy czynu zabronionego, który kształtują indywidualne cechy sprawcy; termin stosowany również w biznesie na określenie sposobu działania przedsiębiorstwa oraz współpracy z innymi podmiotami
Modus vivendi- dosł.sposób życia (współistnienia); ułożenie stosunków pomiędzy stronami (np. państwami) na podstawie tymczasowego kompromisu, zakładające późniejsze uregulowanie zapalnych kwestii.
Montes auri polliceri - Obiecywać złote góry /Terencjusz/
Mora semper amantes incitat,exiguum si modo tempus habet - Zwłoka zawsze kochanków podnieca, jeśli tylko trwa krótko /Owidiusz/
Motu proprio (z własnej inicjatywy) - list papieski o charakterze dekretu powstały z inicjatywy własnej papieża.
Multa cadunt inter calicem supremaque labra - Wiele się zdarza między pucharem a wargami /Arystoteles/
Multa cadunt inter calicem supremaque labra -
dosł. Wiele spada między kubkiem a wargami. Dygresja: Kiedy mówimy o odległości "między ustami a brzegiem pucharu",
mamy na myśli pewien symbol. Niewielka i dynamicznie zmieniająca się przestrzeń, ma odzwierciedlać ulotną chwilę,
niezwykle krótki czas, w którym jednak może zdarzyć się bardzo wiele. /Erasmus. Erazm z Rotterdamu
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Natura non facit saltus - Natura nie czyni skoków /Arystoteles/
Nec regna socium ferre nec taedae sciunt - Ani władza ani małżeństwo nie znoszą wspólników /Seneka/
Nemo iudex idoneus in propria causa - Nikt nie jest sędzią we własnej sprawie (Zasada prawa rzymskiego)
Nemo testis in propria causa - Nikt nie jest świadkiem we własnej sprawie /Zasada prawa rzymskiego/
Nihil est in intellectu,quod non fuerit prius in sensu - Nie ma nic w umyśle,czego by przedtem nie było w zmysłach /Tomasz z Akwinu,
Arystoteles,Cyceron/
Nihil novi - nic noweho (bez powszechnej zgody, znaczenie: nie można ustanawiać nowego prawa, na które nie zgodzi się Sejm reprezentujący powszechny interes szlachty/społeczeństwa
Nihil obstat- nic nie stoi na przeszkodzie
Nil desperandum - Nie należy tracić nadziei /Horacy/
Nil agendo homines male agere discunt - Nic nie robiąc ludzie uczą się źle czynić
Nobile verbum - słowo szlacica, słowo honoru; patrz ballada Pani Twardowska Adama Mickiewicza:
Twardowski ku drzwiom się kwapił na takie dictum acerbum, diabeł za kuntusz ułapił: "A gdzie jest nobile verbum?"
Nocebo - dosł. będę szkodził; negatywne, niepożądane objawy uboczne Placebo (np. nudności, bóle głowy) najczęściej wywołane przez negatywne nastawienie pacjenta do terapii czy też nieakceptowany przez niego wygląd leku
Nolens volens - Chcąc niechcąc
Nolunt, ubi velis, ubi nolis, capiunt - Nie chcą,gdy chcesz, gdy nie chcesz, pragną (Przekora kobiet, Im w tym cały jest ambaras żeby dwoje chciało naraz) /Terencjusz/
Nomen omen - imię znakiem; sens: imię wróżbą, stanowi znak
Non scholae, sed vitae discimus - Nie dla szkoły, lecz dla życia uczymy się
Non omnis moriar - Nie wszystek umrę /Horacy/
Non possumus
Non sit diu prudenter - długo nie znaczy mądrze
Nosce te ipsum - Poznaj samego siebie /Cyceron, Seneka/
Nota bene - dosl. zauważ dobrze; nawiasem mówiąc
Nuda veritas - Naga prawda /Horacy/
Nullis amor est sanabilis herbis - Miłość nie jest uleczalna żadnymi ziołami /Owidiusz/
Nullum crimen sine lege - nie ma przestępstwa bez prawa (przepisu); znaczenie: co nie zostało zabronione, jest dozwolone.
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Occasio furem facit - Okazja czyni złodzieja /Menander/
Omnia mors aequat - Śmierć wszystko zrównuje /Klaudian/
O tempora, o mores! - co za czasy, obyczaje! /Cyceron/
Opus Dei - dosł. Dzieło Boże
Oculum pro oculo, dentem pro dente - oko za oko, ząb za ząb
Oculus domini saginat equum - Pańskie oko konia tuczy /Ezop/
Oleum addere flammae - Dolewać oliwy do ognia /Horacy/
Omne principium dificile est - Wszystek początek jest trudny (Nie od razu Kraków zbudowano :-)
Omnia vincit amor (et nos cedamus amori) - miłość wszystko zwycięża (więc i my się jej poddajmy) /Wergiliusz/
Op. cit. opus citatum - dzieło cytowane lub opere citato - z cytowanego dzieła - skrót używany w przypisach lub cytatach dla odesłania czytelnika do wcześniej cytowanej pozycji.
Dla wskazania ostatnio cytowanej pozycji używane jest słowo idem (skrót id.) lub ibidem (skrót ibid.).
Ora et labora - módl się i pracuj /dewiza Benedyktynów/
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Pacta sunt servanda
Par excellence - w całym tego słowa znaczeniu, w najwyższym stopniu
Pax vobiscum - pokój z wami, pokój wam wszystkim
Panaceum - (łac. panacea, gr. panákeia, od pan 'wszystko' i ákos 'lekarstwo') - domniemany środek leczniczy przeciw wszystkim chorobom, poszukiwany przez alchemików, spotykany w legendach i mitach[2].
Pecunia non olet - pieniądze nie śmierdzą /cesarz Wespazjan do syna, krytykującego go za wprowadzenie podatku od toalet publicznych; nawiasem mówiąc oryginalnie pecunia podobno oznaczało bydło, którego używano jako środka płatniczego/
Pedibus timor addidit alas - Strach dodał nogom skrzydeł /Wergiliusz/
Per aspera ad astra - Przez ciernie/trudy do gwiazd /parafraza Seneki/
Per fas et nefas - Wszelkimi sposobami /Liwiusz/
Per se - samo przez się, samo z siebie
Perpetuum mobile - wiecznie w ruchu
Persona non grata - osoba niemile widziana / niepożądana
Placebo - dosł. będę się podobał; działanie obojętne dla orgranizmu podawane nieświadomemu pacjentowi jako terapia; por. Nocebo
Plusque ibi boni mores valent, quam alibi bonae leges - I więcej tam znaczą dobre obyczje, niż gdzie indziej dobre Prawa /Tacyt/
Post factum - po fakcie, po wydarzeniu; retrospektywnie; ex post.
Post mortem, pm - dosł. po śmierci - pośmiertnie (np. odznaczony), albo analiza celem ustalenia skutków niepowodzenia/awarii, badanie powypadkowe
albo autopsja, sekcja zwłok (por. "znać coś z autopsji" = "znać coś z własnego doświadczenia").
Post meridiem, p.m.- po południu
p.Ch.n. - post Christum natum - po narodzinach Chrystusa
Postscriptum P.S. - dopisek do listu
Potentia est in iunioribus,prudentia autem in senioribus - Siła jest w młodych,roztropność w starszych /Arystoteles/
Potius sero quam numquam - Lepiej późno niż nigdy /Liwiusz/
Potior est,qui prior est - Silniejszy ten,kto pierwszy (Kto pierwszy,ten lepszy) /Terencjusz/
Prima aprilis - 1 kwietnia, dzień żartów
Primum non nocere - po pierwsze nie szkodzić /Hipokrates/
Pro publico bono - dla dobra publicznego, ogólnego
Pro et contra - za i przeciw
Profanum - to co ludzkie, sfera świeckości, przeciwieństwo sacrum - sfery świętej. W sferze tej odbywają się wszystkie codzienne wydarzenia z życia człowieka.
Pontifex emeritus - Emerytowany papież
Profesor emeritus - Profesor emerytowany
Professor extraordinarius - Profesor nadzwyczajny
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Quem di diligunt,adolescens moritur - Kogo bogowie kochają, umiera młodo, sens: gwiazdy szybko gasną i młodo umierają? /Menander/
Qui in utero est,pro iam nato habetur - Dziecko poczęte uchodzi za już narodzone /Paulus - rzymski polityk i słynny zwycięzca spod Pydny/
Qui pro quo - ktoś zamiast kogoś / nieporozumienie dotyczące osoby
Quod erat demonstrandum, Q.e.d. - co było do udowodnienia
Qui gladio ferit, gladio perit - kto mieczem wojuje od miecza ginie.
Qui multum habet, plus cupit - Kto wiele ma, więcej pragnie (Apetyt rośnie w miarę jedzenia) /Seneka/
Quod licet Iovi,non licet bovi - Co wolno Jowiszowi, nie wolno wołowi /Co wolne wojewodzie, nie tobie smrodzie ;-) /Seneka/
Qui non est adversum vos, pro vobis est - kto nie jest przeciwko wam, ten jest z wami.
Qui non est mecum, contra me est - kto nie jest ze mną, jest przeciwko mnie /Jezus Chrystus/
Qui poterit sanum fingere,sanus erit - Kto potrafi uwierzyć,że jest zdrowy,będzie zdrowy /Owidiusz/
Qui rogat, non errat - kto pyta nie błądzi.
Quo semel est imbuta recens,servabit odorem testa diu - Czym nasiąknie świeży dzban,taki zapach długo zachowa (Czym skórka za młodu nasiąknie tym na starość trąci) /Horacy/
Quod licet Iovi,non licet bovi - Co wolno Jowiszowi,nie wolno wołowi /Seneka/
Quidquid discis, tibi discis - Czegokolwiek się uczysz, uczysz się dla siebie /Petroniusz/
Quo vadis, Domine? - Dokąd idziesz, Panie?
Quod non vetat lex, hoc vetat fieri pudor - Czego nie zabrania prawo, tego zabrania wstyd /Seneka/
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Raram fecit mixturam cum sapientia forma - Rzadko spotykaną miksturę tworzą mądrość i piękno /Petroniusz/
Res publica - dosł. rzecz pospolita (publiczna, stworzona pospołu, wspólna) czyli republika;
w początkach VI wieku p.n.e. - powstała demokracja ateńska, jako pierwowzór ustroju republikańskiego. W języku greckim słowo dimokratia oznaczało i oznacza
także dziś republikę.
Rp. - Recipe - przyjmij (na przykład na receptach od lekarza)
Reducio ad absurdum - sprowadzenie (rozumowania) do sprzeczności, dowód nie wprost, przez zaprzeczenie (sposób dowodzenia twierdzeń przez wykazanie sprzeczności między zaprzeczeniem dowodzonej tezy a zaprzeczeniem przyjętego założenia)
Rem acu tetigisti - Trafiłeś w sedno (dosłownie: dotknąłeś rzeczy igłą)
R.I.P - Requiesca(n)t in pace - spoczywaj w spokoju ; napis na nagrobkach
Requiem - odpoczynek, spoczynek
Repetitio est mater studiorum - powtarzanie jest matką nauk (dygresja: współcześnie uważa się, że uczenie się poprzez zapamiętywania na bazie skojarzeń
czyli stosowanie mnemotechnik jest dużo bardziej efektywne niż tylko monotonne powtarzanie; zresztą wiedziano o tym już w starożytności por. technika
pamięciowa związania z kojarzeniem miejsca "rzymski pokój"
Rivalem patienter habe,victoria tecum stabit - Rywala traktuj cierpliwie,a zwycięstwo stanie po twej stronie /Owidiusz/
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Sacrum - sfera świętości, przeciwieństwo profanum - sfery świeckiej. Wokół niej koncentrują się wierzenia i obrzędy, praktyki religijne.
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N
O
P
Q
R
S
T
U
V
W
X
Y
Z
Tsbernaculum - namiot
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N
O
P
Q
R
S
T
U
V
W
X
Y
Z
Una hirundo non facit ver - Jedna jaskółka nie czyni wiosny /Ezop/
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N
O
P
Q
R
S
T
U
V
W
X
Y
Z
Vacat - wolne (np. stanowisko)
Salve Regina - witaj królowo
Scelera impetu, bona consilia mora valescunt - Zbrodnie rosną z pośpiechem, dobre zamiary powoli /Tacyt/
Segnius homines bona quam mała sentiunt - Ludzie odczuwają rzeczy dobre wolniej niż złe /Liwiusz/
Scio me nihil scire - Wiem że nic nie wiem /Sokrates/
scil., scilicet - to znaczy, domyślnie
Semper fidelis - zawsze wierny.
Sic! - dosł. tak było, jak stoi - oznaczenie błędów zapisu tj. wskazania, że cytowany tekst zawiera błąd i pochodzi ze źródła, które zostało dosłownie i bez poprawiania zacytowane;
również obok informacji, która może być odebrana jako nieprawdziwa w celu podkreślenia, że to rzeczywiście się zdarzyło, miało miejsce.
Sicut mater, ita et filia eius - jaka matka, taka córka /Ezechiel/
Signum temporis - znak czasu
similia similibus curantur - podobne leczy się podobnym /zasada medycyny lud. i homeopatii - Samuel Hahnemann, XVIII wiek/;
zasada medycyny ludowej: czymżeś się struł, tym się lecz.
Sine qua non - (łac., właśc. condicio sine qua non; warunek, bez którego nie) - konieczne i niezbędne działanie, stan lub składnik, warunek konieczny
Sit tibi terra levis - Niech ci ziemia lekką będzie /Marcjalis za Eurypidesem/
Spiritus movens - duch poruszający, siła sprawcza
Status quo - istniejący, zastany, niezmieniony, obecny stan rzeczy
Summa summarum
Sede_vacante Nieobsadzona stolica, pusty tron
Sensu largo - w szerokim znaczeniu
Sensu stricto - w dosłownym, w ściszłym znaczeniu
Sensu proprio - we właściwym znaczeniu
Status quo ante - poprzedni stan rzeczy
Studendum vero semper et ubique - Uczyć się trzeba zawsze i wszędzie /Kwintylian/
Stricte - ściśle, dokładnie
Suo quisque metu pericula metitur - Każdy mierzy niebezpieczeństwo miarą własnego strachu /Tacyt/
Tabula rasa - czysta karta. tablica
Te Deum laudamus - Ciebie, Boga, wychwalamy
Terra incognita - Biała plama, ziemia nieznana
Terra lacte et melle fluens - Ziemia,mlekiem i miodem płynąca /Księga Wyjścia/
Totus Tuus - Cały Twój
Tunica proprior pallio est - Bliższa tunika niż płaszcz, bliższa koszula ciału?? /Plaut/
Unus pro multis - jeden za wszystkich /Wergiliusz/
Urbi et Orbi - (łac. miastu (Rzymowi) i światu) - uroczyste błogosławieństwo papieskie wygłaszane z balkonu Bazyliki Świętego Piotra w ważnych dla Kościoła okolicznościach oraz świętach (na Boże Narodzenie oraz Wielkanoc).
Ultima Thule - to łacińskie określenie utożsamiane z krajami nordyckimi lub Arktyką(od. łac. ultimo/mus ostatni + gr. thule świat; tłumaczone też jako najdalsza Thule),
użyte przez Wergiliusza w Georgikach, w średniowieczu oznaczające mityczną krainę położoną na północy i wyznaczającą kraniec znanego świata, stało się synonimem krańca świata.
Vacatio legis - kres między publikacją aktu prawnego a jego wejściem w życie
Vademecum - przewodnik, dosł. pójdź ze mną (vade me cum)
Varietas delectat - Rozmaitość cieszy /Eurypides,
Fedrus/
Vanitas vanitatum et omnia vanitas - marność nad marnościami i wszystko marność.
Przypomnienie o względności i nietrwałości rzeczy i zdarzeń. Cytat ten został zaczerpnięty z biblijnej
Księgi Koheleta. Por. memento mori (przypomnienie o nieuniknioności śmierci) oraz fr. dance macabre (wyrażenie równości wszystkich ludzi dowolnego stanu w obliczu śmierci).
Varium et mutabile semper femina - kobieta chwiejną i zmienną zawsze jest /Wergiliusz/
Veni, vidi, vici - Przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem /Juliusz Cezar/
Ventis verba dare - Rzucać słowa na wiatr /Owidiusz/
Verba docent, exempla trahunt - Słowa uczą, przykłady pociągają /Seneka/
Verbum nobile - szlachetne słowo, słowo honoru
Versus - naprzeciw, w zestawieniu jednego z drugim
Verte!, v. - odwrócić (kartkę)
Veto - sprzeciw; por. liberum veto
Vice versa - na odwrót
Vide - zobacz (supra - wyżej ; infra - niżej)
Virturi Militari - za zasługi wojskowe
Vivat - niech żyje
Versio vulgata - przekład rozpowszechniony, popularny. Wulgata - przekład Biblii na łacinę dokonany przez
św. Hieronimaz języków oryginałów: hebrajskiego i greki.
Volenti nihil difficile - dla chcącego nic trudnego
Vox populi, vox Dei
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Zwroty łacińskie *
Najsłynniejsze cytaty *
Sentencje i zwroty łacińskie *
Sentencje łacińskie *
Sentencje
Łacińskie zwroty i paremie prawnicze *
Słowniczek prawniczych zwrotów łacińskich
Przysłowia łacińskie
Łacińskie zwroty prawnicze
Paremie prawnicze
Paremie i inne zwroty prawnicze
Poniżej popularne teskty łacińskie:
Gaude Mater Polonia *,
Gaudeamus igitur *,
Pater noster *,
Ave Maria *,
Adeste Fideles *,
Credo
Uczelnia Macierzysta (dosł. Matka Karmicielka)
*
Magnificat
Jeśli znasz jeszcze jakieś inne nadal często używane proszę daj mi znać.
Od początku do końca, od zakąski do deseru (dosł.od jaja do jabłek)
Wiele (spada) między ustami a brzegiem pucharu
Do smaku! (Smacznego)
| Gaude Mater Polonia | O ciesz się, Matko-Polsko |
|
Gaude, mater Polonia, |
Raduj się, Matko-Polsko,
w sławne potomstwo płodna! Króla królów i najwyższego Pana wielkość Uwielbiaj chwałą przynależną. Albowiem z Jego łaskawości Biskupa Stanisława męki Niezmierne, jakie on wycierpiał, Jaśnieją cudownymi znaki. Potykał się za sprawiedliwość, Przed gniewem króla nie ustąpił: I staje żołnierz Chrystusowy Za krzywdę ludu sam do walki. Ponieważ stale wypominał On okrucieństwo tyranowi, Koronę zdobył męczennika, Padł posiekany na kawałki. Niebiosa nowy cud zdziałały, Bo mocą swą Niebieski Lekarz Poćwiartowane jego ciało Przedziwne znowu w jedno złączył. Tak to Stanisław biskup przeszedł W przybytki Króla niebieskiego, Aby u Boga Stworzyciela Nam wyjednać przebaczenie. Gdy kto dla zasług jego prosi, Wnet otrzymuje zbawcze dary: Ci, co pomarli nagłą śmiercią, Do życia znowu powracają. Choroby wszelkie pod dotknięciem Pierścienia jego uciekają, Przy jego świętym grobie zdrowie Niemocnych wielu odzyskuje. Słuch głuchym bywa przywrócony A chromy kroki stawia raźno, Niemowom język się rozwiązał, W popłochu szatan precz ucieka. A przeto szczęsny ty, Krakowie, Uposażony świętym ciałem, Błogosław po wsze czasy Boga, Który z niczego wszystko stworzył. Niech Trójcy Przenajświętszej zabrzmi Cześć, chwała, sława, uwielbienie, A nam tryumfy męczennika Niech wyjednają radość wieczną. Amen |
/Przekład: Leopold Staff/
| Gaudeamus igitur | Radujmy się więc |
|
1. |: Gaudeamus igitur, |
1. |: Radujmy się więc,
Dopókiśmy młodzi, :| Po uciesznej młodości, Po przykrej starości |: Pochłonie nas ziemia! :| 2. |: Gdzie są ci, którzy przed nami Na świecie byli? :| Idźcie szukać w niebie, Szukajcie i w piekle, |: Bo na ziemi już byli! :| 3. |: Życie nasze krótko trwa, Wkrótce się skończy, :| Przyjdzie śmierć ochoczo, I porywa nas okrutna, |: Nikogo nie oszczędzi. :| 4. Niechaj żyje Akademia, Niech żyją profesorowie, :| Niech żyje każdy członek, Niech żyją wszyscy członkowie, |: Niechaj kwitną zawsze! :| 5. Niechaj żyją wszystkie panny Przystępne i piękne, :| Niechaj żyją i mężatki Delikatne, miłe, |: Dobre i pracowite! :| 6. |: Niechaj żyje i państwo I ten, kto nim rządzi, :| Niech żyje nasze miasto, Mecenasów łaskawość, |: Która nas tu chroni :| 7. |: Niech przepadną smutki, I zginą wrogowie, :| Niech przepadnie diabeł, I anty-burschowie, |: A także szydercy! :| |
| Pater noster | Ojcze nasz |
|
Pater noster qui es in coelis, |
Ojcze nasz, któryś jest w niebie |
Wykonanie Ave Maria
Ave Maria - Schubert
Ave Maria - Mozart
| Ave Maria | Bądź pozdrowiona/Zdrowaś Maryjo |
|
Ave Maria, gratia plena, Dominus tecum; |
Zdrowaś Maryjo, łaski pełna, Pan z Tobą, |
| Sub tuum praesídium | Pod Twoją obronę |
|
Sub tuum praesídium confúgimus, |
Pod Twoją obronę uciekamy się, |
| Sanctus, sanctus | Święty, święty |
|
Sanctus, Sanctus, Sanctus Dominus Deus Sabaoth. |
Święty, Święty, Święty Pan, Bóg Zastępów. |
| Agnus Dei | Baranku Boży |
|
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, miserere nobis. |
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami. |
Kolęda Adeste fidelis w wykonaniu sławnych tenorów
| Adeste Fideles | O przybywajcie wierni |
|
1. Adeste Fideles laeti triumphantes, |
1. O przybywajcie wierni wesoło i z tryumfem, |
| Credo in Deum | Wierzę w Boga |
|
Credo in Deum Patrem omnipotentem, |
Wierzę w Boga Ojca Wszechmogącego,
i w Jezusa Chrystusa,
który się począł z Ducha Świętego.
umęczon pod Ponckim Piłatem,
trzeciego dnia zmartwychwstał,
Wierzę w Ducha Świętego,
święty Kościół powszechny, |
| Magnificat anima mea Dominum | Uwielbiaj, duszo moja, sławę Pana mego |
|
Magnificat anima mea Dominum, |
Uwielbiaj, duszo moja, sławę Pana mego, |
|
In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti |
- W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego |
| Kyrie eleison | Panie, zmiłuj się |
|
Kyrie eleison. Kyrie eleison. Christe eleison.
Christe eleison. Kyrie eleison. Kyrie eleison. Christe, audi nos. Christe, exaudi nos. Pater de caelis Deus, miserere nobis. Fili redemptor mundi Deus, miserere nobis. Spiritus Sancte Deus, miserere nobis. Sancta Trinitas unus Deus, ere nobis.
Sancta Maria, ora pro nobis.
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi: Parce nobis, Domine.
Ora pro nobis, sancta Dei Genetrix, |
Kyrie eleison. Chryste eleison. Kyrie eleison.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, przepuść nam, Panie.
Módl się za nami, święta Boża Rodzicielko. |
| Te Deum laudamus | Ciebie Boga wielbimy |
|
Te Deum laudamus, Te Dominum confitemur, |
Ciebie Boże chwalimy, Ciebie Panem wyznawamy. |
Na żywo można posłuchać łaciny na przykład podczas mszy św. odprawianej w tzw. rycie trydenckim. Można wtedy też posłuchać wykonania chorału Gregoriańskiego nawiasem mówiąc będącego inspiracją dla współczenej grupy muzycznej Enigma - por. piosenka Ameno.
Kierunki świata:
- borealis - północny
- australis - południowy
- orientalis - wschodni
- okcidentalis - zachodni
| Liczebniki główne | Liczebniki porządkowe | ||
|
1 I
2 II 3 III 4 IV 5 V 6 VI 7 VII 8 VIII 9 IX 10 X 11 XI 12 XII 13 XIII 14 XIV 15 XV 16 XVI 17 XVII 18 XVII 19 XIX 20 XX |
unus |
pierwszy |
primus |
Łacińskie terminy gramatyczne
|
phonema |
fonem |
gradus |
stopień |