Pierwsza pomoc - praktyczne umiejętności
Powinien je znać i opanować każdy - czy to mieszkaniec miasta/wsi, czy turysta w górach albo kierowca. Wybrałem kilka lepszych filmów instruktażowych z serwisu youtube - polecam obejrzeć:
atak serca, resuscytacja krążeniowo-oddechowa
zakrztuszenie/zadławienie
zakrztuszenie/zadławienie
napad padaczkowy
zawał serca
omdlenie
krwawienie z nosa
porażenie prądem
ugryzieniav
ukąszenia
użądlenia
rana kłuta
złamanie ręki
krwotok zewnętrzny
tonięcie
podtopienie/utonięcie
odmrożenie
wychłodzenie/hipotermia
oparzenie
udar słoneczny
udar mózgu
udar mózgu
Bogusław Kaczyński - wywiad ze znanym dziennikarzem i krytykiem muzycznym, twórcą telewizyjnym i prezenterem o rehabilitacji po udarze mózgu:
wywiad po udarze 1
wywiad po udarze 2
wywiad po udarze 3
Notatki ze szkolenia z pierwszej pomocy w styczniu 2023:
- możesz pomóc, nie bój się
- świadomi świadkowie zdarzenia
- bezpieczeństwo ratownika najważniejsze, potem ratowanego, najpierw życie, zdrowie, na koniec majątek
- jest zbyt mało "karetek" z profesjonalnymi ratownikami(mała dostępność)
wypadek samochodowy: jeśli poszkodowany jest zakleszczony to konieczne wsparcie hydruliczne
(bo sami moglibyśmy niechcący zrobić krzywdę? uwaga na kręgosłup)
łańcuch przeżycia - 4 ogniwa:
1. ocena sytuacji, zabezpieczenie miejsca zdarzenia
2. wezwanie pomocy
3. AED (defibrylator zewnętrzny) w miejscach publicznych
4. zabezpieczenie podczas transportu
ciało - 70% wody, w tym 80% z mózgu (?), pH komórek, konieczność odżywiania
właściwość organizmu: samoregulacja
zależność:
układ oddechowy
układ krążeniowy
niewydolność jednego powoduje niewydolność drugiego
człowiek ma ok. 5-7 litrów krwi
neuroprzekaźniki - głowa, mózg, centralny układ nerwowy
system odpornościowy
wpływ stresu na odporność
tlen niezbędny do życia każdej komórki
przeżywalność mózgu 3-5 minut
mózg żyje impulsami i cukrem
mózg = życie
jeśli serce jako pompa przestaje pracować
to mózg przestaje być dotleniony i zaczyna obumierać
zmiany nieodwracalne
dlatego bardzo istotni są świadomi świadkowie zdarzenia,
którzy przystępują do akcji resuscytacji np. ucisk klatki piersiowej
aby przywrócić krążenie i dotlenić mózg
najważniejsze aby szybko udzielić pomocy
ale trzeba umiejętnie
może być stresujące
osobie bliskiej często pomagamy wręcz instynktownie
ale trzeba umieć pomóc każdemu
1) najpierw bezpieczeństwo własne - patrz w prawo, lewo, góra, dół i pamiętaj: dobry ratownik to żywy ratownik
2) ocena stanu pacjenta
3) rozpoczęcie działań ratowniczych przy zagrożeniu życia
- zatrzymanie krążenia
- masywny krwotok
- wstrząs (termiczny, anafilaktyczny)
człowiek ma 6 tętnic: 2 szyjne, 2 promieniowe, 2 udowe
każdy człowiek ma 4-6 litrów krwi
użądlenie (osa w kawie)
opuchnięcie - podać wapno (odczulające)
okłady lodem
ostatnio rezygnacja z tracheotomii
środki ochroby własnej (apteczka)
obowiązkowo w zakładzie pracy
w samochodzie osobowym obecnie nie wymagana
ale w przewozie osób np. taxi - apteczka obowiązkowa
trzeba mieć: gaśnica, kamizelka, trójkąt
apteczka w domu i prywatnym aucie nie wymagana ale zalecana
rękawiczki jednorazowe, bandaże elastyczne
chusta trójkątna do urazów barku itp.
maski oddechowe jednorazowe (ewentualnie breloczek ratowniczy)
folia życia utrzymująca temperaturę ciała (strona w kolorzez złotym - kierunek: słońce - grzeje na zewnątrz)
poszkodowany
ludzie generalnie nie afiszują się ze swoimi chorobami np. cukrzyca, padaczka, choroby zakaźne
hiperglikemia, hipoglikemia
nie przeszukujemy ludzi - tylko policja może to robić (dokumenty, pieniądze itp)
nakastlik - szafka nocna
hipoglikemia (niedocukrzenie, spadek poziomu cukru, zmniejszenie stężenia glukozy we krwi poniżej normy)
- wtedy zachowanie człowieka wygląda nielogicznie, tak jak przy upojeniu alkoholem ale to może być błędny wniosek
osoba z cukrzycą - gdy ją potrząsnąć (ramię) to raczej nie zareaguje
awaryjne nr tel.:
112 -> CPR: centrum powiadomień ratunkowych; niestety czas powiadamiania wydłuża się bo to pośrednik...
999 -> pogotowie ratunkowe (państwowe ratownictwo)
998 -> straż pożarna
997 -> policja
zgłaszanie:
- mów spokojnie
- odpowiadaj ściśle na pytania dyspozytora
leków nie podajemy -> osoba niemedyczna nie ma prawa tego robić
pięlęgniarka przywrócona do szkół aczkolwiek tylko 1 godz. na tydzień
reakcję sprawdzamy
- słownie mówiąc do poszkodowanego
- lekko potrząsając za ramię
nie uderzamy w twarz
sprawdzić czy nie ma ciał obcych (jeśli nie widzieliśmy co się stało)
przypadki:
- wypadki komunikacyjne (rower, samochód itp) zawsze podejrzewamy uraz odcinka szyjnego kręgosłupa
siła zachowania pędu => szarpnięcie
3 pytania:
- czy wszystko pamiętasz? jak się czujesz?
- czy coś cię boli? - weryfikacja czy jest uraz
- poruszaj rękami, nogami - || -
- upadek z wysokości (drabina, szczyt góry)
- skok na płytką wodę na główkę
jeśli poszkodowany reaguje, nie ma ran krwawiących, nie ma ciał obcych to układamy go na boku
ruszamy osobą
docelowo każda osoba ma zostać ułożona na plecach
sprawdzanie reakcji na światło => medyk świeci latarką w oko, jeśli źrenica zwęża się to znaczy, że mózg pracuje
coraz bardziej blada twarz i sine usta => oznaka duszenia się -> jeśli nie podejrzewamy uszkodzenia odcinka szyjnego
to udrożniamy oddychanie (unosimy żuchwę dwoma palcami)
udrożnienie ważne bo język może blokować układ oddechowy
kontrola czy oddycha -> sprawdzamy ok. 10 sekund
wzrokowo -> ruch klatki piersiowej
słuchowo -> ucho do ust ratowanego (czy słychać szmer powietrza?)
dotykowo -> ruch powietrza na policzku
uwaga! oddech agonalnu -> ostatnie wypuszczenie powietrza z płuc (coś jak ostatni oddech przy ziewaniu)
naturalnie ok. 12-16 oddechów na minutę
czyli ok. 2-4 oddechy w ciągu 10 sekund
jeśli osoba dorosła, nieprzytomna, udrożniamy oddychanie ale nadal nie oddycha to mamy NZK -> nagłe zatrzymanie krążenia
wniosek -> musimy rozpocząć uciskanie klatki piersiowej tzn. mostka czyli dolnego splotu żeber, inaczej mówiąc splotu słonecznego
(otwór, środek mostka) aby pobudzić akcję serca
nie bać się że złamiemy komuś żebra
co najwyżej mostek
żebra są przymocowane elastyczną chrząstką
* twarde podłoże
* środek mosta
* ułożenie rąk (dłoń - ręka wyprostowana, jedna dłoń na drugiej)
* tempo 100 uciśnięć na minutę
* głębokość 4- 5 cm
* wykonaj 30 uciśnięć
nowoczesne samochody -> wygodne z ułatwieniami "bezpieczeństwa" ale wyłączają myślenie!
zawał mięśnia sercowego -> płytka miażdżycowa zamyka dopłyt krwi, trzeba przepchać skrzeplinę
od oddechów ratowniczych można wyjątkowo odstąpić jeśli 2 osoby ratują
-> wtedy jedna non stop uciska klatkę piersiową, a druga odchyla odpowiednio żuchwę aby umożliwić samoczynny wydech
serce jest zamykane po lewej stronie ale trochę po prawej
ratownik prowadzący szkolenie zna osobę, która ma serce po prawej (podobno przypadek jeden na sto tysięcy)
resuscytacja c.d.
* 2 wdechy
* 30 uciśnięć mostka
* kontynuacja uciśnięć do momentu:
- przybycia wykwalifikowanej pomocy
- powrotu podstawowych funkcji życiowych
- zmęczenia ratownika...
nie sprawdzamy tętna bo to może być mylące dla osób niemedycznych
stres to cichy zabójca
potrzeba mniej bodźców
więcej spokoju
(durne reklamy na drodze czy internetowe w komputerze tylko zwiększają stres - dla zdrowia ludzi najlepiej byłoby je wyłączyć/zakazać)
układamy poszkodowanego w pozycji bocznej bezpiecznej -> na prawym boku bo serce jest po lewej (wyjątkowe są przypadki gdy serce po prawej
- taka osoba żyje krócej bo cały czas na pełnych obrotach; organizm takiej osoby podobno wykonuje większy wysiłek więc czas życia względnie
krótszy...
nagłośnia -> przełącznik
układ oddechowy / układ pokarmowy
por. gdy przełykamy ślinę, wtedy nie oddychamy
dlatego ważne by nie mówić przy jedzeniu
gdy się zakrztusimy ciecz to ciało próbuje...
kęsy należy przeżuwać ok. 18 razy aby do żołądka trafiała już papka
jeśli powoli a nie na szybcika
ciało obce w drogach oddechowych
ucisk / uchwyt Heinricha
ucisk na przeponę
pochylenie poszkodowanego głową w dół i uderzenie wzdłuż kręgosłupa w kierunku głowy (tzw. fala)
jeśli dławiący się oddycha to:
- nakłaniaj do kaszlu i pochyl do przodu
- 5 uderzeń w okolic międzyłopatkową
- 5 uciśnięć nadbrzusza (przepona)
uwaga: osoby dławiące się są bezdźwiękowe
wypadek drogowy -> najlepiej 4 osoby wyjmują poszkodowanego
ten który trzyma głowę koordynuje działanial pozostałe trzymają za biodra, ręce i nogi
zakładamy kołnierz ortopedyczny -> stabilizujemy głowę
1) wyjmujemy kluczyki ze stacyjki i wrzucamy pod siedzenie
2) odpinamy pas
3) stabilizujemy głowę i wyciągamy poszkodowanego
krwotoki:
- zlokalizować źródło krwotoku aby zastosować ucisk
- krwotok na ręce -> unieść rękę do góry powyżej serca (prawa fizyki -> pompa i ciśnienie)
opaska uciskowa tylko wyjątkowo i na tylko na pewien czas
bo jeśli zbyt długo (np. 30 minut) to powstają skrzepy i konieczność amputacji
jeśli brak opatrunku można własną ręką czy reklamówką
oparzenia
szacowanie
cała ręka 9%
klatka piersiowa 18%
dłoń 1% całkowitej powierchni ciała
- zdjąć palące się ubranie
- schładzanie oparzonego miejsc wodą lub dotykiem metalowego przedmiotu
- trzy stopnie oparzeń
- zabezpieczenia miejsca oparzenia suchym opatrunkiem
- utrzymuj temperaturę ciała, koc termoizolacyjny
nie doprowadź do wychłodzenia bo wtedy wstrząs termiczny
wstrząs
* zapewnij spokój
* okryj kocem np. termoizolacyjnym
* bądź obecny przy pacjencie, kontroluj stan świadomości
* lekko uniesione nogi
* zapewnij dostęp powietrza
"ból za mostkiem"
zawał mięśnia sercowego? -> uczucie jakby ktoś położył rozżarzoną cegłę, ratowanie życia
(ale to mogą być też nerwobóle)
uwaga: cukrzycy mogą przechodzić zawał bezbólowo
- uspokój pacjenta
- podaj aspirynę -> powoduje rozrzedzenie krwi
- podanie captropil -> powoduje rozszerzenie żył/tętnic i spadek ciśnienia
drgawki
* wysoka gorączka u dzieci
* padaczka
* zapalenie opon mózgowych lub zapalenie mózgu
* uraz głowy
uwaga: wysoka temperatura u dorosłych => powoduje dreszcze (nie drgawki)
padaczka
- po urazach głowy
- od urodzenia (wrodzone)
- alkoholowa
- guz w głowie
usunąć światło migające bo u niektórych osób może powodować atak padaczki
wezwij pogotowie!
zapobiegaj urazom głowy np. wkładając rękę pod głowę ale nie unieruchiając aby się zadławił
nie blokujemy języka!
po ataku ułóż osobę w pozycji bocznej bezpiecznej aby odpoczęła
jeśli nieświadoma w amoku
bezdech u dzieci (5 - 10 lat)
dmuchnąć w nos -> pobudza do oddychania
jeśli standardowe postępowanie wobec dziecka bez kontaktu nie działa
to podejrzenie zatrzymania krążenia -> wtedy reanimacja
nie reaguje -> zawołaj o pomoc -> udrożnij drogi oddechowe -> nie oddycha prawidłowo -> ...? -> reanimacja
RKO - resuscytacja krążeniowo-oddechowa