Słowotwórstwo


    Na początek przedstawię kilka przedrostków (prefiksów), stosowanych w wielu językach, które modyfikują znaczenie istniejących wyrazów, a tym samym pozwalają na tworzenie nowych słów. Przedrostki są dodawane do początku wyrazu podstawowego. We współczesnych językach przedrostki często oznaczają natężenie cechy (super-. hiper-, extra-, mini- itp) czy powtarzanie czynności (re-) a także zaprzeczenie (in-, im-, ir-, de-, dis-). Do tworzenia terminilogii naukowej używane są wyrazy zapożyczone z greki lub łaciny.

    Wyróżnić można:

    A. przedrostki właściwe, pochodzące z języka łacińskiego, takie jak:

    bis, bi - dwa, podwójny np.: binarny (= dwójkowy ), biszkopt (ang. biscuit, łac. bis coctus 'pieczony dwa razy')
    circum- (cyrkum- - około) - np.: cyrkumstancja (okoliczność), cyrkumfleks (akcent przeciągły), cyrkulacja
    co-, col- (ko-, kol-) - kolaborant (=współpracownik, choć może też mieć negatywne znaczenie)
    dis- (dys- ?) oddzielone od, rozdzielenie, negacja np.: dysproporcja (= brak proporcji i równowagi między rzeczami, cechami lub zjawiskami występującymi łącznie)
    des-, di- (dy-) np. dygresja (wtrącenie, odejście od głównego tematu narracji lub wypowiedzi)
    ex- (eks- - poza) np.: ekskomunika, ekslibris, eksterminacja, ekstern, eksternista,
    extra- (ekstra- nadzwyczajnie, bardzo) ekstraliga, ekstrapolacja, ekstraterytorialny, ekstradycja
    il-, ir- pozbawiony np.: irracjonalny (pozbawiony racjonalności)
    inter- między np.: inteferencja, interwencja, internet, interwał, interdyscyplinarny, interlinia, intercity
    infra- poniżej np.: infradźwięki, infrastruktura, infrakcja
    post- później, po np.: postscrpitum (PS), postimpressjonizm
    pre- (oraz pra-) z łac. prae 'przed; w przód; najpierw; bardzo' - - przed np.:prehistoria, prenatalny, prekursor
    re- ponowienie np.: renowacja, rewitalizacja, rewaloryzacja, rekonesans
    rétro - wstecz? np.:retrospekcja
    sub- - pod, część większej całości? np. subkultura, subkonto, subordynacja (= zdyscyplinowanie, podwładność)
    supra- ponad np.: subrastruktura, supranational (=ponadpaństwowy)
    np.: supermarket, superekspres, supermemo
    trans- - dalej np.: transparent (= przeźroczysty), transcendentny (wykraczający poza zasięg doświadczenia i poznania ludzkiego, niepoznawalny, taki, którego nie można poznać, nie dający się zrozumieć, coś co trzeba przyjąć "na wiarę"), transcendentalny - taki, który jest fundamentem do poznania czegoś
    ultra- - poza, powyżej, ponad np.: ultradźwięki, ultrafioletowy, ultrasonograf (USG), ultrakrótkie fale (UKF), ultraszybki, ultramaryna

    B. przedrostki właściwe, pochodzenia greckiego, takie jak

    amphi- (amfi-) dookoła lub dwukrotnie np.: amfiteatr, amfibia (= pojazd lądowo-wodny lub wodno-powietrzny, także płaz - zmiennocieplny kręgowiec (amphi = 'oba', bios = 'życie'[) zamieszkujący różnorodne siedliska, większość gatunków żyjąca na lądzie, w gruncie, na drzewach bądź w wodach słodkich; oddychający skrzelami (szczególnie larwa) i płucami (osobnik dorosły))
    anti- (anty-) = przeciw, kontra np. antynarkotykowy, antywirus, antyutleniacz
    dys- (dyz- z trudnością) np.: dysleksja, dyzenteria (= choroba zakaźna jelit, czerwonka), dyshonor (=ujma dla honoru)
    en- w, u, w przeciągu np.: endemit (gatunek występujący stale na danym obszarze; właściwy danemu terenowi; miejscowy; rzadko spotykany, unikatowy dla danego miejsca albo regionu, występujący na ograniczonym obszarze, nigdzie indziej niewystępujący naturalnie), encefalografia (obrazowanie w mózgu, por. EEG))
    epi- z gr. epí 'na; do' np.: epicentrum (= miejsce na powierzchni skorupy ziemskiej położone w najbliższej odległości nad ogniskiem trzęsienia ziemi; tym samym miejscem największych zniszczeń), epilog (= końcowa część utworu literackiego (głównie epiki i dramatu), której treść nie jest związana z fabułą. W niektórych dramatach, głównie antycznych, wypowiedź końcowa do publiczności, objaśniająca intencje twórcy i sens przedstawienia; Niekiedy w epilogu autor umieszcza wyjaśnienia dotyczące zamysłu twórczego oraz istotnych elementów znaczeniowych dzieła (logos - słowo).
    eu- dobrze np.: euforia (stan nienaturalnie dobrego samopoczucia z tendencją do śmiechu, radości, płytkiej wesołości i dowcipkowania, doznawany nawet pomimo rzeczywistych niedomagań organizmu), eufemizm (od eu dobrze i phemi mówić - wyraz lub peryfraza zastępująca słowo lub zwrot, które ze względu na tabu kulturowe czy religijne, na zabobon, na cenzurę lub autocenzurę (polityczną lub obyczajową), czy też na normy towarzyskie, pruderię, współczucie (empatia), poprawność polityczną, delikatność, uprzejmość, dobre wychowanie mówiącego/piszącego nie może lub nie powinno być używane)
    hyper- (hiper-) z gr hypér 'nad', powyżej; oznacza zbyt wysoki poziom np.: hipertermia, hiperalergiczny, hipermarket, hiperperbola
    hypo- (hipo-) z gr. hypó 'pod; potajemnie', poniżej; oznacza zbyt niski poziom np.: hipotermia, hipoglikemia, hipoteza, hipoalergiczny, hypoalergiczny (o kosmetykach): niewywołujący alergii (przeznaczony dla alegików)
    meta- zmiana np.: metamorfoza (= gruntowna przemiana kogoś, jego sposobu myślenia, postępowania i niekiedy również wyglądu), metabolizm (= przemiana materii, trawienie)
    syn-, sym- z np.: syndykat (wspólnota interesów), symfonia (wieloczęściowy utwór muzyczny na orkiestrę tj. zespół instrumentalny), sympatia (społeczne powinowactwo, w którym jedna osoba blisko rozumie uczucia drugiej osoby. od łac. sympatha; od gr. transliterowanego jako sympatheia, oznacza "cierpieć wspólnie" lub "odczuwać z".)
    pro- dla lub przód, przednia część, np.: program, proteza, prolog - wstępna, wyodrębniona część utworu dramatycznego lub narracyjnego, zawierająca relację o faktach poprzedzających zawiązanie akcji; prologiem nazywa się też autorski komentarz poprzedzający utwór.

    C. wyrazy łacińskie używane jako przedrostki, na przykład:

    calor- (kalor-) - ciepło np. kaloryfer, kalorie (ciepło - energia)
    deci- dziesięć - np.:decymetr
    lact- mleko - np.:laktoza
    moto- - ruch, poruszać np.: motoryzacja, motokultura (= uprawa zmechanizowana)
    multi- np.: multi - licznie, w wielkiej liczbie np.:multimedialny (= wielonośnikowy), multikulturalny (= wielokulturowy)
    octa-, octo- (okta- ósmy) - np.: oktagram, oktober - październik czyli "ósmy" miesiąc (W starożytnym Rzymie Nowy Rok obchodzono 1 marca - stąd łacińskie i łacińsko pochodne nazwy miesięcy: September - siódmy miesiac, mimo że w rzeczywistości jest dziewiątym miesiącem w roku; Oktober - ósmy miesiąc, mimo że tak naprawdę jest dziesiąty - itd.)
    omni- - wszystko, całość np.: omnibus,
    prim- (prym-, prem-) - pierwszy np.: premier, prymus, prymas
    quasi- - niby - np.: quasi-naukowy, quasimodo, kwazicząstka
    radio- - promień np.: radiologia
    uni- - pojedynczy np.: unifikacja


    D. wyrazy greckie używane jako przedrostki, np.:

    aero- - powietrze np.: aerodynamiczny
    antro- - człowiek np.: antropologia
    arche- np.: archeologia ( = interdyscyplinarna dziedzina nauki na pograniczu nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych. Zajmuje się badaniem człowieka)
    auto- - samemu, na własną rękę, samoczynnie np.: automat, automobil, autonomia, autokefaliczny
    baro- - ciśnienie np.: barometr
    biblio- - książka np.: biblioteka, bibliofil
    bio- - życie np. biologia ( = z gr. ???? (bios) - życie i ????? (logos) - słowo, nauka) - nauka przyrodnicza zajmująca się badaniem życia i organizmów żywych), biografia ( = (gr. bíos - życie i grápho - pisze) - opis życia postaci o charakterze naukowym, literackim lub popularyzatorskim)
    chromo- - kolor np.: chromolitografia, chromosom,
    chrono- - czas np.: chronologia, chronometr
    crypto- ukrycie (krypto-) np.: kryptokrafiam, kryptogram
    ge- - ziemia np.: geologia, geografia
    helio- - słońce np.: heliocentryczny
    homeo- - podobny, przypominający np.: homeopatia
    hippo- koń - hipodrom, hipopotam (híppos 'koń' potamos 'rzeka')
    homo- np.: homogeniczny, homofonia
    iso- (izo-) - równy np.: izobara (linia stałego ciśnienia), izoterma (linia stałej temeratury), przemiana izochoryczna (przy stałej objętości), izotopy (odmiany tego samego pierwiastka chemicznego a więc mające tę samą liczbę protonów ale różniące się liczbą neutronów w jądrze atomu)
    lito- - kamień np.: litografia
    micro- (mikro-) np.: mikrekonomia, mikrokosmos, mikrofon
    macro- - wielki (makro-) np.: makroekonomia, makrokosmos, makrokierunek
    mega- - wielki np.: megalit (wielki kamień), )megafon, megalomania (zawyżona nieprawidłowa samoocena, skupienie na własnej doskonałości, samozadowoleniu oraz świadomości własnej wartości, znaczenia i możliwości)
    mono- - jedyny, pojedynczy, np. monoteizm - wiara w istnienie jedynego Boga neo- - nowy np.: neologizm, neofita
    neuro- - nerw, energia? np.: neurologia
    orto- - prawo np.: ortografia, ortopedia
    paleo- - starożytny np.: paleolityczny
    pan- - całość, ogół, wszystko np.: panteizm (= pogląd filozoficzny i teologiczny (niekiedy religijny) utożsamiający wszechświat (lub naturę) z Bogiem (lub absolutem). Neguje istnienie Boga jako istoty rozumnej, głosi zaś przenikanie absolutu we wszystkie substancje ziemskie. ), panopticum (= 1. zbiór osobliwości lub wystawa rzeczy osobliwych; 2. muzeum, w którym eksponatami są woskowe figury przedstawiające zazwyczaj jakieś sławne osoby)
    panto- całość, ogół, wszystko ? np.: pantomima
    patho- (pato) np.: patologia
    ped- dziecko np.: pediatria, pedagogia
    penta - pięć np.: pentagram ()= gwiazda pięcioramienna)
    philo- (filo-] kochać, bardzo lubić np.: filantropia, filatelistyka
    phono- (fono-) - głos; np.: fonetyka, fonografia
    photo- (foto-) np.: fotografia(gr. ???, phos, D. photós - światło; grápho - piszę, graphein - rysować, pisać; rysowanie za pomocą światła) - zbiór wielu różnych technik, których celem jest zarejestrowanie trwałego, pojedynczego obrazu za pomocą światła.
    pneumo- - powietrze, oddech np.: pneumatyczny, peumokoki, pneumonie - zapalenie płuc
    pseudo - kłamstwo, fałsz - np.: pseudolosowy, pseudonaukowy
    pyro- (piro-) np.:- pirotechnika
    poly- (poli-) np.: politeknika, polifonia, poliglota, politeizm (= wiara w istnienie wielu bogow)
    tele- - na odległość, daleko od np.: telegraf, telefon
    tetra- - cztery - np.: tetralogia ( = cykl czterech utworów artystycznych), tetracyklina
    techno- - sztuka np.: technika, technologia
    theo- (teo-) - bóg np.: teokracja, teologia
    thermo (termo- - ciepło) - np. termometr, xeno- (kseno-) - obcy, cudzoziemiec np.: ksenofobia
    xylo- (ksylo-) - drewno np.: ksylofon
    zoo- - zwierzę np.: zoologia

    Jak napisano na blogu wszystkie poniższe mają znaczenie "wyżej niż" ale istnieją różnice w poziomie (zakresie), jedne określenie dotyczy większych wartości, inne mniejszych:
    hyper-: (ang. over, beyond, over much, above measure)
    ultra-: (ang. beyond)
    super-: (ang. over, above, higher than)
    Na przykład w systematyce organizmów (taksonomii) określenie hyperfamily ma szersze znaczenie niż superfamily (nadrodziny). Ponadto "hyper" oznacza coś większego niż "super" w wielu innych zastosowaniach jak na przykład hypersonic/supersonic (ponaddźwiękowy) i hypermarket/supermarket (znaczenie oczywiste). Dodatkowo, określenie "super" dotyczy wyższego poziommu niż "ultra" w audiologii (dziale nauk medycznych w ramach otorynolaryngologii, jest to nauka o odbieraniu dźwięków ze środowiska przez człowieka, czyli słuchu, jego zaburzeniach i leczeniu). Tak więc: ultra < super < hyper. Z drugiej strony, w hierarchii taksonomii klasyfkacji biologicznej, klasa (ranga) "hypoorder" (nadrząd) jest szersza niż "suborder" (podrząd)" , który z kolei jest szerszy niż "infraorder". Wydaje się stąd wypływać taki wniosek: infra < sub < hypo. Podsumowując: infra < sub < hypo < ultra < super < hyper

    Nie są to słowa angielskie lecz greckie (hyper) i łacińskie (super, ultra) przyimki. Zarówno Hyper jak i Super znaczą oznaczają dokładnie to samo, 'coś powyżej, ponad' - faktycznie są wyrazami pokrewnymi; pierwotne greckie S przeszło w H, natomiast litera Y było grecką literą odpowiadającą łacińskiemu V (lub U). Greka oczywiście jest bardziej prestiżowa niż łacina, ale nie jest większe. Z drugiej strony, Ultra, oznacza 'beyond' (poza), jak na przykład ultraviolet (ultrafiolowy) lub ultra vires (przekroczenie kompetencji) 'poza czyjąś władzą'. Tak więc, jak sądzę, ultra jest ostateczne (nawiasem mówiąc tak samo jak rdzeń czy korzeń). Ale to już takie rozważanie akademickie.

    Definicje omawianych powyżej prefiksów po angielsku: infra, ultra, supra, sub, hypo.

    Przykłady synonimów i antonimów utworzonych za pomocą przedrostków:

    hipotermia - obniżenie temperatury wewnętrznej organizmu zwierząt stałocieplnych poniżej normalnego zakresu jej zmian
    hipertermia - stan podwyższonej temperatury ciała spowodowany czynnikami zewnętrznymi (jak np słońce, gorąca kąpiel) lub wewnętrznymi (nadprodukcja i zaburzone oddawanie ciepła), który wymaga podjęcia kroków ochładzających organizm, w przeciwnym wypadku grozi uszkodzeniem mózgu lub nawet śmiercią;

    hipoglikemia - inaczej niedocukrzenie to stan, w którym ilość glukozy we krwi (poza żyłą wrotną) spada poniżej wartości progowej
    hiperglikemia - zbyt wysoki poziom cukru we krwi.

    homofonia rodzaj użytych przez kompozytora środków właściwych danej technice instrumentalnej lub wokalnej, w którym melodii, znajdującej się zazwyczaj w najwyższym głosie, towarzyszy akompaniament; inaczej jednogłosowość
    polifonia- dwa lub więcej głosów prowadzonych jest niezależnie od siebie; wielogłosowość

    infradźwięki - fale dźwiękowe niesłyszalne dla człowieka, ponieważ ich częstotliwość jest za niska, aby odebrało je ludzkie ucho.
    ultadźwięki- fale dźwiękowe, których częstotliwość jest zbyt wysoka, aby usłyszał je człowiek.

    interpolacja- wyznaczanie wartoŚci w danym przedziale na podstawie pikseli sąsiadujących (z gory zadanych)
    esktrapolacja - prognozowanie wartości pewnej zmiennej lub funkcji poza zakresem, dla którego mamy dane

    micro- - coś bardzo małego
    makro- - coś bardzo dużego

    Tworzenie nowych słów za pomocą przedrostków (prefiksów), przyrostków (sufiksów) czy innych zrostków występuje w wielu językach ale szczególnie charakterystyczne jest w tzw. językach aglutynacyjnych, a w szczególności w esperancie, języku tureckim czy językach z rodziny ugrofińskiej. Aglutynacyjność (dosł. sklejanie) to w językoznawstwie proces morfologiczny polegający na stosowaniu różnego rodzaju afiksów, określających funkcję składniową wyrazu w wypowiedzeniu.

    Aglutynacja pełni często również funkcję słowotwórczą - umożliwia przekazywanie rozbudowanych treści za pomocą ciągu połączonych ze sobą morfemów, np. jednym z najdłuższych wyrazów języka węgierskiego jest meg|szent|ség|telen|ít|het|etlen|ség|es|kei|dés|ei|tek|ért, pochodzący od wyrazu szent, czyli święty. W wielu językach można znaleźć przykłady aglutynacji, zwłaszcza w zakresie słowotwórstwa, co jednak nie powoduje automatycznej klasyfikacji do typu aglutynacyjnego. Na przykład, w języku angielskim można znaleźć takie wyrazy, jak anti|dis|establish|ment|ari|an|ism, gdzie wyrazem bazowym jest establish. Polskim przykładem mogłoby być anty|samo|u|bez|przedmiot|owia|nie, gdzie wyrazem bazowym jest przedmiot (lub wręcz miot). W zakresie słowotwórstwa, językiem aglutynacyjnym jest esperanto, w którym stosuje się swobodne połączenia morfemów, np. mal|konsent|em|ul|in|o (kobieta skłonna się sprzeciwiać), gdzie mal- to prefiks oznaczający przeciwieństwo, konsent- to rdzeń dotyczący zgadzania się, -em- jest sufiksem oznaczającym skłonność, -ul- to morfem oznaczający osobę prezentującą daną cechę, -in- to przyrostek rodzaju żeńskiego oraz -o to końcówka fleksyjna rzeczowników. Innym przykładem aglutynacyjności esperanta może być słowo nask|ig|dat|re|ven|o (urodziny, rocznica urodzin), w którym to słowie po głównym morfemie nask- dotyczącym rdzenia następują kolejno przyrostki -ig- oznaczający stawanie się (stawanie się urodzonym), dat- pochodzący od rzeczownika dato (pl. data), re- określającym powtarzanie się czynności, ven- pochodzący od czasownika veni (pl. przychodzić) oraz -o - końcówka fleksyjna rzeczowników. Dosłownie można by było zatem słowo naskigdatreveno przetłumaczyć jako powtórne przyjście daty zrodzenia się.


    Językiem, którego słownictwo w znaczący sposób powstaje poprzez "sklejanie" jest esperanto:

    Najbardziej popularne przedrostki (prefiksy) stosowane w esperancie to:
    mal- oznacza zaprzeczenie np.: varma - ciepły, malvarma - zimny
    ge- oznaczenie dwoje lub więcej osobników różnej płci np.: gesinjoroj - państwo (sinjoro - pan, sinjorino - pani) , gepatroj - rodzice (czyli patro - ojciec i patrino - matka), gelernantoj (czyli lernantoj kaj lernantinoj - uczniowie i uczennice razem) itd.
    re- oznacza powtórzenie np.: reveni - powrócić (ponownie przyjść), redoni (oddać), refari - zrobić ponownie
    ek- oznacza rozpoczęcie np.: ekkanti - zaśpiewać (rozpocząć śpiewać), eklegi - zacząć czytać, eklabori - zacząć pracować

    Najbardziej popularne przyrostki (sufiksy) esperanckie:
    -ig - oznacza robić coś czymś, skłaniać coś do czegoś, nadawać czemuś jakąś cechę, np.: lumo - światło, lumigi - oświetlać, sano - zdrowie, sanigi - leczyć, varmo - ciepło, varmigi - ogrzewać
    -eg - oznacza wielość, spotęgowanie cechy np.: granda - wielki, grandega - olbrzymi, bona - dobry, bonega - doskonały
    -et, - oznacza niewielką ilość, pomniejszenie cechy np.: bildo - obraz, bildeto - obrazek; birdo - ptak, birdeto - ptaszek
    -in - oznacza płeć żeńską (domyślnie rzeczowniki są rodzaju męskiego) np.: edzo - mąż, edzino - żona
    -ig - oznacza robić coś czymś, skłaniać coś do czegoś, nadawać czemuś jakąś cechę, np. faciligi - ułatwiać, sanigi - leczyć, kunigi - łączyć, unuigi - jednoczyć, aligi - przyłączać, varmigi - ogrzewać, lumigi - oświetlać
    -iĝ - stać się czymś (sam z siebie), np. kuniĝi - łączyć się, unuiĝi - jednoczyć się, aliĝi - przyłączyć się, fariĝi heroo - stać się bohaterem, -ul - oznacza osobę z pewnym przymiotem, np.: riĉa - bogaty, riĉulo - bogacz, juna - młody, junulo - młodzieniec, drinki - pić alkohol, drinkulo - pijak
    -ej - oznacza miejsce, gdzie się coś odbywa lub znajduje, np.: lernejo - szkoła, oficejo - urząd itd.
    -ist - oznacza zawód, profesję np.: instruisto, laboristo itd.
    -uj - oznacza naczynie, przedmiot, w którym się coś przechowuje, np. sukero - cukier, sukerujo - cukierniczka; mono - pieniądz, monujo - portfel.

    -j - oznacza liczbę mnogą np.: lernanto - uczeń, lernantoj - uczniowie, bela floro - ładny kwiat, belaj floroj - ładne kwiaty itp.
    -n - oznacza, że rzeczownik jest w bierniku czyli jest obiektem dla czasownika np. kato kaptis muson lub muson kaptis kato - kot złapał mysz (kolejność wyrazów nie ma znaczenia). Końcówka -n wyraża także kierunek ruchu: al kie = kien, np. mi iras en la klaso - chodzę w klasie; mi iras en la klason, albo: mi eniras la klason - wchodzę, idę do klasy.

    -as - końcówka czasownika w czasie teraźniejszym - np.: mi lernas lingvon - ja uczę się języka
    -os - końcówka czasownika w czasie przeszłym - np.: mi lernis lingvon - ja uczyłem się języka
    -is - końcówka czasownika w czasie przyszłym - np.: mi lernos lingvon - ja będę uczył się języka
    demandvortoj:

    Dodanie określonych liter przed nieokreślonym słowem (io, iu, ia, iam, ie, iel, ial, iom) modyfikuje jego znaczenie. Dzięki literze K tworzymy wyraz pytający, Ĉ nadaje sens całościowy, N oznacza brak, T oznacza wskazanie na coś (skonkretyzowanie):

    Kio?IoĈioNenioTio
    Co?CośWszystkoNicTamto
     
    Kiu ?IuĈiuNeniuTiu
    Kto?KtośKażdyŻaden, NiktTamten
     
    Kia?IaĈiaNeniaTia
    Jaki?JakiśWszelkiŻaden, NijakiTaki
    Jaka?JakaśWszelkaŻadna, NijakaTaka
    Jakie?JakieśWszelkieŻadne, NijakieTakie
    (rodzaj przy odmianie nie ma znaczenia - męski, żeński i nijaki tak samo)
     
    Kiam?IamĈamNeniamTiam
    Kiedy?KiedyśZawszeNigdyWtedy
     
    Kie?IeĈieNenieTie
    GdzieGdzieśWszędzieNigdzieTam
     
    Kiel?IelĈielNenielTiel
    Jak?Jakoś, jakimś sposobemNa wszelki sposóbW żaden sposóbTak, w taki sposób
     
    Kies?IesĈiesNeniesTies
    Czyje?CzyjeśKogokolwiekNiczyjeIch(?)
     
    Kial?IalĈialNenialTial
    Dlaczego? Czemu?"Z jakiegoś powodu, dla jakiejś przyczyny"Z każdego powodu. Dla każdej przyczynyBez przyczyny. Bez żadnego powodu.Dlatego
     
    Kiom?IomĈiomNeniomTiom
    IleIleś, cokolwiek, nieco, trochęOgólem całość, ilość każda, wszystkoNicTyle

    Jeśli chcesz zaznaczyć bliskość czegoś (mówiąc o umiejscowieniu) możesz dodać na początku Ĉi- na przykład:
    Tie - Tam, Ci-tie - Tutaj;
    Tiu - Tamten (Ten w oddaleniu), Ĉi-tiu - Ten, znajdujący się w pobliżu;
    Tio - tamto (coś konkretnego w oddaleniu), Ĉi-tio - to (coś konkretnego znajdującego się w pobliżu)

    Zainteresowanym bliższymi szczegółami polecam kurs.

    Do strony o językach