W ramach określonych grup społecznych wykształciły się "języki specjalistyczne", czasem określane jako żargon.
Dotyczy to zwłaszcza gwar zawodowych i środowiskowych (nie terytorialnych). Tak rozumiane żargony różnią się od
języka ogólnego przede wszystkim słownictwem, przy czym różnice te nie dotyczą słownictwa podstawowego.
Trochę inaczej to wygląda w przypadku języków "tajnych", takich jak gwara złodziejska czy więzienna.
W rewelacyjnej książce "Papillon", podobno opartej na prawdziwej historii, która doczekała się wersji filmowej, opowiadającej
o wielokrotnych ucieczkach niesłusznie skazanego więźnia z karnego zesłania do kolonii karnej na wolność, można znaleźć wiele przykładów
gwary więziennej (która nawiasem mówiąc dawno straciła swoją tajność, a nawet częściowo została zaadaptowana przez niektóre
subkultury młodzieżowe):
- grypsera
- git człowiek
- urka (elita?)
- frajer
- fumfler
- zgred
- ramol
- zrobić hyc z drogi do wieczności
- dostać wieczność
- dostać dookoła (dożywocie)
- dostać czapę (karę śmierci?)
- bindować 5 lat w katowni
- brech(t)ać o buncie
- mieć cykora
- mieć mojra
- obawiał się, że brykniesz
- blindować za frajer (odbywać karę będąc niewinnym?)
- zrzucić z grzbietu więzienną bluzę
- ludzie z ferajny
- zagnykować frajera, który ci ostudził przyjaciela
- gnyp (nóż?)
- sporo posoki
- trachnąłem mojką po szyi
- nie próbuj nam tu picować
- mieć zgryz (mieć wyrzuty sumienia?)
- kowal w tyrowni (tj. więziennym areszcie)
- mieć mir pośród zesłańców
- trzymać sztamę
- wyjść z ciupy
- nic złego w pierdlu się nie przytrafiło
- garda
- scowany za gardą
- grajcerować
- jest noc, leżę w hamaku, kumple grajcerują, że aż dym idzie
str. 291 żaden git człowiek ze świata prawdziwej grypsery nie poniżyłby się do tego, żeby wykonywać prace takie jak "przyjaciel domu"
- pomost między obozem a domami strażników; jednak nie są oni uważani za "nieczystych". Prawdziwy urka nigdy nie pracuje przy reparacji
więziennego muru, naprawianiu dróg itp.
str. 297: frajer zabija bez pojęcia, urka tylko gdy naprawdę musi
Fragmenty filmu
"Symetria"
Gwara więzienna w wikisłowniku
-
sztos - 1. określenie czegoś co wyjątkowo nam się podoba, wzbudza nasz podziw i entuzjazm 2. szybkie, błyskawiczne działanie; gwałtowne zachowanie (także uderzenie) 3. przekręt; nadużycie; oszustwo
także slangowe określenie stosunku płciowego, w slangu młodzieżowym: szkolna ocena celująca.
Słownik polskiego slangu